ခ်ားလ္စ္ ေရာဘတ္ဆင္၏ ``ရန္ကုန္(၁၈၈၀ နွစ္မ်ား?)``.....အမည္ရ ပန္းခ်ီကား။

ဗိတိန္ အနုပညာ။
ခ်ားလ္စ္ ေရာဘတ္ဆင္၏
``ရန္ကုန္(၁၈၈၀ နွစ္မ်ား?)``.....အမည္ရ ပန္းခ်ီကား။
.....Rangoon(1880's?) By Charles Robertson
မိုးေနွာင္း၍ ေဆာင္းဝင္စကာလ ျဖစ္ခဲ့မည္၊ ထိုရက္မ်ား၏ တစ္ခုေသာ
ေနဝင္ရီသေရာ အခ်ိန္၌ ခ်ားလ္စ္သည္ ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္၏ အရိပ္၊
ေစာင္းတန္းအေျခရွိ က်ယ္ဝန္းလွသည့္ ျမက္ခင္းတစ္ေနရာသို႔
ေရာက္ရွိေနခဲ့ပုံရေလ၏။ အရိုင္းေပါက္ေရာက္ေနၾကသည့္ ျမက္ခင္းမ်ားက
စိမ္းစိုစို၊ အရြက္ျဖာသည့္ တစ္ခုေသာ အုန္းပင္ရွည္ေမ်ာေလး၏ အရိပ္ေအာက္မွာ
လြမ္းေမာစရာ အေရွ႕တိုင္း ရႈခင္းကို သူ ထိုင္၍ ေငးေနခဲ့သည္မွာ
နာရီအတန္ၾကာမွ် ရွိေနခဲ့ေလျပီ။ ပင္လယ္ကမ္းေျခ ျမိဳ႕တစ္ျမိဳ႕ျဖစ္သည့္
ရန္ကုန္တြင္ အပူပိုင္းေဒသ ေပါက္ပင္မ်ားျဖစ္သည့္ ကုကၠိဳ၊ ပိေတာက္နွင့္
သစ္တိုပင္လိုမ်ိဳး အုံ႔မႈိင္းမႈိင္း အပင္ေတြၾကားမွာ
အုန္းပင္အုပ္စုေလးေတြကို ဟိုမွာသည္မွာ သူ ျမင္ေတြ႔ရတတ္ေလ၏။
သူ႔မ်က္လုံးမ်ားနွင့္ အခုပင္ ျမင္ေတြ႔ေနရသည့္
အုန္းပင္ျမင့္ျမင့္ေလးေတြကေတာ့ သူတို႔၏ ေပါက္ေရာက္ပုံ
ဟန္ပန္မ်ားကိုယ္၌ကပင္ ကဗ်ာဆန္ေနသလို ယူဆရကာ ထိုအပင္မ်ားကို ေက်ာ္လြြန္၍
ၾကည့္လိုက္သည္နွင့္ ကၽြန္းသစ္ျဖင့္ျပီးသည့္ ေရွးလက္ရာ ေစတီေစာင္းတန္း၊
လွပေသာ ထိုအမိုးေအာက္မ်ားေအာက္တြင္မူ ရွည္လ်ားေသာ ေလွခါးထစ္မ်ားရွိ၍
......ကုန္းျမင့္ထိပ္ရွိ ေရႊေစတီသို႔ တက္ေရာက္ဖူးေျမာ္ရာ
စၾကၤန္လမ္းျဖစ္သည့္ ဤေစာင္းတန္းသည္ အျပင္ဖက္ျမင္ကြင္းအရ ဟသၤျပဒါးေရာင္
နီနီ စုလစ္မြန္းခၽြန္မ်ားနွင့္ လွပေနခဲ့ၾကကာ အေရွ႕တိုင္းဗိႆုကာ
ပီျပင္ခန္႔ညားပါေပသည္။ ဤေန႔သည္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ျမန္မာတို႔၏
ဥပုသ္သီတင္းေဆာက္တည္ရာ ေန႔တစ္ေန႔ျဖစ္ေၾကာင္း၊ နံနက္ေစာေစာမွပင္
ေစတီရင္ျပင္ေတာ္ေပၚသို႔လည္း သူ ေရာက္ခဲ့သည့္အေလ်ာက္ ေရႊတိဂုံသို႔ တဖြဲဖြဲ
လာေရာက္ဖူးေျမာ္ၾကသည့္ ျမိဳ႕သူျမိဳ႕သား၊ ရဟန္းရွင္လူ ပရိသတ္မ်ား၊
ပန္းေရခ်မ္းကပ္သူ၊ .....ေၾကးစည္သံတေဝေဝနွင့္ ဆြမ္းေလာင္းလွဴသူမ်ား၊
ဇရပ္တန္ေဆာင္းမ်ားတြင္လည္း ဥပုသ္သည္မ်ား စသည္ျဖင့္ စည္ကားေနခဲ့ေပသည္။
ခ်ားလ္စ္သည္ တစ္ေန႔လည္ခင္းလုံး ေစတီရင္ျပင္ေတာ္ေပၚတြင္ ရွိေနခဲ့ျပီး
ညေနစတင္စတြင္ ေစာင္းတန္းအတိုင္း ဆင္းလာခဲ့ကာ
ဤေနရာျမက္ခင္းစိမ္းစိမ္းေလးတြင္ ခဏတျဖဳတ္ဆိုသလို ရႈခင္းေငးရင္း
နားေနခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေလ၏။ ပိုးပုဝါေပါင္းသည့္ ျမန္မာ လူၾကီးလူေကာင္းမ်ားသည္
အုန္းပင္ရိပ္တြင္ထိုင္ကာ တရားဓမၼမ်ားေဆြးေႏြးေနခဲ့ၾကလ်က္၊
.....ပိုးဖဲအဝါ-အျပာထမီ၊ အက်ႌအျဖဴေလးမ်ားနွင့္ ေသသပ္စြာ ဝတ္ဆင္ထားၾကသည့္
ဆံရစ္ဝိုင္း မိန္းမငယ္နွစ္ဦးသည္ လွပေသာ ထီးကေလးတစ္ေခ်ာင္းကို
ေဆာင္ယူလာရင္း စကားတေျပာေျပာနွင့္ သူ႔အနီးအနားမွ ျဖတ္ေလွ်ာက္သြားၾကေလသည္။
သူတို႔သည္ ေစာင္းတန္းေစ်းဆိုင္မ်ားရွိရာသို႔ ဦးတည္သြားေနၾကကာ ခုနပင္ သူ
ျမင္ေတြ႔ခဲ့ရေသးသည့္ ေစာင္းတန္းေစ်းက လက္ရာမြန္ ယြန္းထည္မ်ား
ဝယ္ယူရန္ျဖစ္မည္...ဟု သူက ေတြးထင္လ်က္ ရွိေလသည္။ .......ျဗိတိန္
ပန္းခ်ီေက်ာ္ ခ်ားလ္စ္ ေရာဘတ္ဆင္(၁၈၄၄- ၉၁)သည္ ရႈေမ်ာ္ခင္း
ပန္းခ်ီဆရာတစ္ဦးျဖစ္၍....သူက ျမင္ကြင္းကို တိုက္ရိုက္ပင္ တစ္ထိုင္တည္း
ျခယ္ေရးေလ့ရွိသူ၊ ျပီးေတာ့ သစ္ထြင္းပန္းခ်ီဆရာတစ္ဦးလည္း ျဖစ္ျပန္ေသးသည္။
ခ်ားလ္စ္သည္ ျဗိတိန္အျပင္ဖက္သို႔ထြက္ကာ ကမၻာအနွံ႔သို႔
ေလွ်ာက္သြားေနတတ္သူ၊ ၁၈၆၂၊ ...သူ႔အသက္ တစ္ဆယ့္ရွစ္နွစ္မွာပင္
အယ္ဂ်ီးရီးယားသို႔ အေစာဆုံး ခရီးထြက္ခဲ့၍ ထို႔ေနာက္ေတာ့ တူရကီ၊ အီဂ်စ္၊
တန္ဂီးယားစ္၊ ေဂ်ရုစလင္နွင့္ ဒမတ္စကတ္သို႔တိုင္ သြားေရာက္ျဖစ္ခဲ့ကာ သူ
ေရးဆြဲျဖစ္ခဲ့သည့္ အေရွ႕တိုင္းအေတြ႔အၾကံဳ ထိုပန္းခ်ီကားမ်ားကို
လန္ဒန္ျမိဳ႕ရွိ ေတာ္ဝင္အနုပညာအကယ္ဒမီတြင္ ျပပြဲခင္းက်င္း
ျပသနိုင္ခဲ့ေလသည္။ ၁၈၆၃- ၈၅ နွစ္မ်ားအတြင္း ျဗိတိန္အကယ္ဒမီတြင္
ျပသျဖစ္သမွ် ပုံကားအမ်ားစုမွာ ဆီေဆးလက္ရာမ်ားျဖစ္ၾက၍ ၁၈၈၀ တြင္ သူသည္
ေရေဆးပန္းခ်ီဖက္ဆီသို႔ သူ႔အာရုံက ေျပာင္းလဲ ေရာက္ရွိသြားခဲ့ကာ ၁၈၈၄ မွ
သည္ဘက္ပိုင္းတြင္မူ ခ်ားလ္သည္ ထိုနည္းနာကိုသာ အဓိကအားျဖင့္ စြဲျမဲစြာ
ျခယ္ေရးေနခဲ့ေတာ့သည္။ လက္ရာမြန္ျဖစ္သည့္ အေရွ႕တိုင္း ရႈေမွ်ာ္ခင္းဆိုင္ရာ
သူ၏ ပုံကားမ်ားသည္ တစတစ ေအာင္ျမင္ေက်ာ္ၾကားလာခဲ့သည့္အေလ်ာက္ ျဗိတိန္
``ေတာ္ဝင္ေရေဆးပန္းခ်ီဆရာမ်ားအဖြဲ႔၊ ....ေတာ္ဝင္ပန္းခ်ီနွင့္
သစ္ထြင္းအနုပညာရွင္မ်ားအဖြဲ႔``တို႔တြင္ လူၾကီးမင္းတစ္ဦးအျဖစ္
တေလးတစားနွင့္ ေရြးခ်ယ္ခံခဲ့ရသူ ျဖစ္ေလသည္။ ခ်ားလ္စ္ ေရာဘတ္ဆင္သည္
ပန္းခ်ီနည္းနာ အတတ္ပညာ နိသွ်ကုန္ ကၽြမ္းက်င္သူ၊ ျပီးေတာ့
ကမၻာအနွ႔ံလြန္စြာ ခရီးသြားလာသူ၊ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းနွင့္
အေရွ႕တိုင္းနိုင္ငံဆိုင္ရာ ေတာက္ပသည့္ အေရာင္မ်ားနွင့္ ျခယ္ေရးထားသည့္
သူ၏ လက္ရာမြန္ ပန္းခ်ီကားမ်ားအတြက္ ေက်ာ္ၾကားသူ၊ အခုလိုမ်ိဳး
``ရန္ကုန္``အမည္ရသည့္ ပန္းခ်ီကားအပါအဝင္ သူ၏ ဘဝ
ေနွာင္းပိုင္းလက္ရာမ်ားသည္ သူ ေရးသမွ်ထဲတြင္ လိုေလးေသးမရွိ၊
အျပီးျပည့္စုံဆုံးေသာ ပန္းခ်ီကားမ်ား ျဖစ္ၾကသည္...စသည္ျဖင့္ သူ႔ကို
ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာခဲ့ၾကသည့္ ပန္းခ်ီအကဲခတ္မ်ားက ဆို၍ ေနၾကေလသည္။