အေနာက္တိုင္း အနုပညာ။
ဘီ- အက္ဖ္၏
``ေစတီေတာ္ ရႈေမွ်ာ္ခင္း(၁၈၇၀?)``.....အမည္ရ ပန္းခ်ီကား။
ကၽြနု္ပ္တို႔၏ ဖိုင္လ္မ်ားထဲမွ အခုေပၚထြက္လာသည့္ ပုံကားေလးတစ္ခ်ပ္မွာ
ဟို....နွစ္မ်ားစြာတုန္းက၊ ...ရာစုနွစ္မ်ားဆီက
နံနက္ခင္းေလးတစ္ခုျဖစ္ေနသည္ကို ေတြ႔လိုက္ရ၏။ ထို႔ထက္ပို၍ ဆိုလွ်င္ သာယာေသာ
နံနက္ခင္း၏ ရႈခင္းေလးတစ္ခု၊ ......နွစ္မ်ားၾကာျမင့္ခဲ့ျပီျဖစ္သည့္တိုင္
လန္းဆတ္ေနတုန္းပဲ....ဟု ခံစားလာရကာ ေစတီေတာ္သို႔ သြားရာ ေျမနီလမ္းေလးထဲမွာ
ကိုယ္တိုင္ေရာက္ရွိသြားသလို ထင္မွတ္မွားရေလေတာ့သည္။ က်ယ္ဝန္း၍ လွပေသာ
အျပာေရာင္ မိုးေကာင္းကင္နွင့္ တိမ္ျဖဴပါးပါးေလးမ်ား၏ ေန႔တစ္ေန႔၊
ေရႊေစတီသည္ တည္ျငိမ္မႈ၊ ခန္႔ထည္မႈ....အစုစုျဖင့္
ၾကည္ညိဳဖြယ္ရာ......အေဝးမွာ၊ ......အရြက္စိပ္ေသာ သစ္ပင္အုပ္မ်ားၾကားမွ
ဒ႑ာရီလာ ျခေသၤ့ညီေနာင္နွင့္ မဟာရံတံတိုင္းအဝင္ဝ၊ ....ထို႔ေနာက္
စၾကၤန္ၾကြလွမ္းသည့္ ဘုန္းေတာ္ၾကီးနွင့္ ထီးေတာ္မိုး ေမာင္ေက်ာင္းသား၊
အိမ္ေတာ္ရာထီးေလးေတြနွင့္ လွပေသာ မိန္းကေလးေတြက ပဋိသႏၱာရ
ႏႈတ္ခြန္းဆက္စကားေတြ အခ်င္းခ်င္းေျပာၾကကာ လမ္းေဘးေစ်းသည္ ၾကီးေတာ္ကမူ
ဝယ္သူကို ေမွ်ာ္ေနပုံရပါေၾကာင္း၊ ဘာေတြမ်ား သူမ ေရာင္းခ်ေနပါသနည္း။
.......မုန္႔ဗိုင္းေတာင့္၊ မုန္႔လုံးၾကီးေၾကာ္၊
ဗူးသီးေၾကာ္...ဘာညာျဖစ္ခ်င္ ျဖစ္ေပမည္.....ျမန္မာ့
မနက္ခင္းစားစရာမ်ား....အစရွိသျဖင့္
ကၽြနု္ပ္တို႔သည္ စိတ္အစဥ္တန္းမိျပီးသည့္ကာလ ဤအေၾကာင္းကို ေရးဖြဲ႔ပါက
ျပီးနိုင္ဖြယ္ရာမရွိေသာ ......ဥေရာပလက္ရာ ေရွးပုံကားတစ္ခ်ပ္ကို
မိတ္ေဆြမ်ားအတြက္ ကၽြနု္ပ္တို႔ စီစဥ္တင္ဆက္လုိက္ပါေၾကာင္း။
အေနာက္တိုင္း အနုပညာ။
.........
``ျမန္မာျပည္သို႔.....(၁၉၀၀ နွစ္မ်ား)``.....အမည္ရ ပန္းခ်ီကား။
ထိုစဥ္ကာလ ျမန္မာျပည္...ဟူသည္ ဆန္ေရစပါး ေပါၾကြယ္ဝျခင္း၊
ေစတီဘုရားမ်ားနွင့္ လွပသာယာျခင္း၊ ၾကည္လင္ေသာ ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအိုင္၊
.....ေရေျမေတာေတာင္မ်ားနွင့္ စိမ္းလန္းစိုေျပျခင္း၊
....အဆိုပါတိုင္းျပည္တြင္ ေက်းငွက္သာရကာနွင့္
ေတာရိုင္းတိရစၦာန္ေလးမ်ားသည္လည္း
ေတးသီသံတို႔ႏွင့္အတူ အေနွာင့္အယွက္ကင္းကင္း ေပ်ာ္ပါးျမဴးတူးကာ
သဘာဝမပ်က္ရွိေနေၾကာင္း၊ ျမန္မာတို႔သည္ တစ္ဆယ့္နွစ္ရာသီ ေပ်ာ္ရႊင္ကာ
အျမဲျပံဳး၍ေနတတ္ၾကသည္...ဟု ျပင္ပကမၻာက ရႈျမင္ခဲ့ၾကေလ၏။ .....ေက်ာ္ၾကားေသာ
ျမစ္ဧရာတေၾကာဝယ္ စုန္ဆန္သြားသည့္ ေလွနာဝါေတြ၊ ကမ္းေျခေက်းရြာေလးေတြမွာ
ညေနခင္း ေရခ်ိဳးဆင္းရင္း ေပ်ာ္ျမဴးေနသည့္ လူသူပုံရိပ္မ်ား၊ စိမ္းစိုသည့္
ေတာတန္းေလးအလြန္မွာ ေရႊေစတီဝင္းပ၊ .....ေနေတာက္ပသျဖင့္၊ သို႔မဟုတ္
ေရႊေရာင္လႊမ္းျခံဳသျဖင့္ ....ဤပုံကားေလးတြင္ အဝါေရာင္ေလးမ်ားက
စိုးမိုးထားခဲ့ပါေၾကာင္း၊ ဤမွ်ၾကည္နူးဖြယ္ရာ ပန္းခ်ီကားေလးသည္ ``ဘနာနား
ရီပတ္ဘလစ္``အမည္ရ ခရီးသြားမဂၢဇင္းတစ္ခု ျဖစ္ပုံရသည့္
စာေစာင္မ်က္နွာဖုံးအျဖစ္ ၁၉၀၀ စတင္စနွစ္မ်ားက ေပၚထြက္လာခဲ့ေပသည္။
...လြတ္လပ္ျခင္း၊ ျငိမ္းခ်မ္းျခင္း၊ တန္းတူျခင္းနွင့္မေသြ....ဒါတို႔ေျပ....ဆိုသည့္အတိုင္း
ျမန္မာ့သာယာဝေျပာမႈကို အသစ္တဖန္ ဖန္တီးရန္ ဤပုံကားေလးကို ၾကည့္ရင္းမွ
ကၽြနု္ပ္တို႔သည္ကားဆိုလွ်င္ ခံစားမႈရသ အဝဝ ရရွိလာသလို ယူဆရပါေၾကာင္း။
ဗိတိန္ အနုပညာ။
နဲလ္ ပါဆန္စ္၏
``ဆြမ္းခံခ်ိန္(၁၉၀၀ နွစ္မ်ား)``......အမည္ရ ပန္းခ်ီကား။
မဒီတို႔ ရြာကေလးသို႔ ေရာက္ရွိလာခဲ့သည့္ .....နဲလ္သည္
ထိုျမစ္ေဘးေက်းရြာနွင့္ အနီးအနားက ေရေျမေတာေတာင္စိမ္းစိမ္း၊ လွပေသာ
လယ္ကြင္းမ်ား၊ ေစတီဘုရားေလးမ်ားတြင္ ၾကည္နူးနွစ္ျခိဳက္ခဲ့ရုံမွ်မက
....ထိုရြာသူေလး မဒီ၊ ျပီးေတာ့ သူမ၏ ေမာင္ေလး စံဖဲ၊ ေရာင္းရင္းေလး
ကိုဆစ္တို႔ကိုပါ ခ်စ္ခင္ခဲ့ကာ သူတို႔၏ ေဆာ့ကစားၾက၊ ...ရြာတြင္ က်င္းပသည့္
အကျပိဳင္ပြဲဝင္ၾက...စသည့္ ကေလးတို႔၏ လႈပ္ရွားမႈအစုစုကို ေလ့လာကာ
ပုံၾကမ္းေတြအမ်ားၾကီး ေရးခဲ့၊ ....ျပီးေတာ့ အခုလို ေဆးေရာင္စုံ
ပန္းခ်ီမ်ားနွင့္ တကြ မဒီတို႔ရြာကေလးဆိုင္ရာ မွတ္တမ္းမ်ားကိုလည္း
ေအားထုတ္ပါးထုတ္ ေရးသားခဲ့ေပသည္။ နဲလ္၏ ပုံကားနွစ္ခ်ပ္ကို ကၽြနု္ပ္တို႔
မ်ားမၾကာမီက ကၽြန္ပ္တို႔ တင္ဆက္ခဲ့ျပီးျဖစ္ရာတြင္ ဤအပိုင္း-၃
ပုံကားေလးကေတာ့ ``ဆြမ္းခံခ်ိန္``...ဟူ၍ အမည္တြင္ခဲ့ေလေတာ့၏။ ငယ္ရြယ္ေသာ
ကိုဆစ္ေလးသည္ မဒီတို႔နွင့္ ေျပးလႊားေဆာ့ကစားဘက္ျဖစ္၍ .....သူသည္
တစိတ္တပိုင္းအားျဖင့္ ရြာဦးဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းက
ေမာင္ေက်ာင္းသားေလးတစ္ဦးလည္းျဖစ္ေပသည္။ ေမာင္ေက်ာင္းသားေလးတို႔၏ ဘာသာဘာဝ ေက်ာင္းေတာ္၏ ေဝယ်ာဝစၥရြက္ေဆာင္ရျမဲျဖစ္သည့္အတိုင္း
....ဦးပဥၥင္းနွင့္ ကိုရင္ေလးမ်ား နံနက္ခ်ိန္ခါ ဆြမ္းခံထြက္လွ်င္
ေဖာ္ျပပါအတိုင္း ဤကိုဆစ္တို႔သည္ ဆြမ္းေတာ္အုပ္ကိုလည္း ဆိုင္ထမ္းျဖင့္
ထမ္းကာ အတူလိုက္ပါၾကရျပန္ေလသည္။ နဲလ္၏ ခ်စ္စရာေကာင္းေသာ ပန္းခ်ီလက္ရာမ်ား၏
ထုံးစံအတိုင္း .........ဤပုံကားေလးတြင္လည္း ျမတ္နိုးဖြယ္ရာအေရာင္ေလးမ်ား၊
ထိုစဥ္ကာလ ျငိမ္သက္ေအးခ်မ္းေသာ ျမန္မာ့မူဟန္ဓေလးစရိုက္ေလးကိုပါ သရုပ္တင္ထားခဲ့ေလရာတြင္ ...သင္တစ္ေယာက္လည္း ဤပုံကားေလးတြင္ တစုံတရာ ေက်နပ္နွစ္သက္မည္...ဟု ကၽြနု္ပ္တို႔ ယုံၾကည္ေနမိေပသည္။ — with
ဗိတိန္ အနုပညာ။
နဲလ္ ပါဆင္စ္၏
``မဒီနွင့္ မမီ(၁၉၀၀ နွစ္မ်ား)``....အမည္ရ ပန္းခ်ီကား။
နဲလ္သည္ .....ဤမဒီေလးတို႔ရြာတြင္ အေတာ္အတန္ စတည္းခ် ေနခဲ့ပုံရ၍ .....မဒီ၊
သူ၏ ေမာင္ကေလး စံဖဲ.....၊ ျပီးေတာ့ ....မဒီတို႔မိသားစုအေၾကာင္းကို
ပုံၾကမ္းမ်ားစြာ ေရးထုတ္ခဲ့ေပသည္။ မဒီကို နဲလ္တစ္ေယာက္ စတင္ေတြ႔ဖူးစဥ္က
သုံးနွစ္သမီးေလးမွ်သာ ရွိေသးပုံ၊ မိခင္က ညစာအတြက္ ခ်က္ျပဳတ္ထားသည့္
ထမင္းအိုးကို ေခြးေလးတေကာင္ လာခိုးစား၍ ....သူမက လက္ကေလးေျမွာက္ကာ
ေမာင္းထုတ္ေနသည့္အေၾကာင္း.....ယခင္တင္ဆက္မႈတစ္ခုတြင္
ကၽြနု္ပ္တို႔ ေဖာ္ျပခဲ့ေလ၏။ .....မဒီ၏ ဖခင္သည္ ေလွၾကီးတစီးျဖင့္ ဆန္ေတြ၊
စပါးေတြ အျပည့္တင္ျပီး ရန္ကုန္ေရႊျမိဳ႔ေတာ္ၾကီးဆီသို႔ ကုန္ေရာင္းသြားပုံ၊
......သူမသည္ ေမာင္ကေလး စံဖဲကို ေခၚ၍ ျမစ္ဆိပ္သို႔ သြားေရာက္ကာ ညေနတိုင္း
ေမြးဖခင္ၾကီး၏ ေလွၾကီး ျပန္အလာကို ေစာင့္ေမွ်ာ္ေနတတ္ၾကပုံ၊ တစ္ညေန မဒီ၏
ဖခင္ ျပန္ေရာက္လာသည့္အခါ .....ရန္ကုန္အျပန္ မဒီအတြက္ လက္ေဆာင္အျဖစ္ လွပေသာ
ေငြထည္လက္ဝတ္ရတနာေလးပါလာ၍ သူမ သိပ္ကို ေပ်ာ္ခဲ့ရပုံ၊ ျပီးေတာ့
....ထိုေငြထည္ေလးကို ရြာက မိန္းကေလးမ်ား ယိမ္းအကျပိဳင္ပြဲတြင္
.....မဒီဆင္ယင္သြားခဲ့ပုံ...စသည္ျဖင့္
နဲလ္က အေသးစိတ္ ရွင္းခ်က္ထုတ္ခဲ့ပါေၾကာင္း၊ ဤပုံကားေလးကေတာ့
ထိုယိမ္းျပိဳင္ပြဲအျပီး ျမင္ေတြ႔ရသည့္ မဒီနွင့္ သူမ၏ ေရာင္းရင္းမေလး
မမီတို႔၏ ပုံရိပ္ကို ေရးျခယ္ထားျခင္းျဖစ္ေလရာတြင္ ...ဥေရာပ ေရွးလက္ရာ
ေရာင္စုံပုံကားေလးတစ္ခ်ပ္ကို တင္ဆက္ရာဝယ္ မိတ္ေဆြမ်ား
ေက်နပ္နွစ္သက္ၾကမည္...ဟု ေမွ်ာ္လင့္မိပါေၾကာင္း။
အေနာက္တိုင္း အနုပညာ။
ရွဲလ္ဒန္း ဝီလ်မ္၏
``ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္(၁၉၀၆)``.....အမည္ရ ပန္းခ်ီကား။
လြန္ေလျပီးေသာ အတိတ္ကာလ ``Once Upon A Time......``အေၾကာင္းအရာေလးမ်ားအေၾကာင္း ေျပာျပသည့္အခါတိုင္း ကၽြန္ုပ္တို႔သည္ ....``အခ်ိန္သည္ ေနွးေကြးစြာ ေရြ႕သြားေနစဥ္တုန္းက.....``ဟူေသာ
စာသားေလးမ်ားျဖင့္ ညႊန္းျပဳေလ့ရွိရာတြင္ ......လူတိုင္းလိုလိုပင္
ေရာင့္ရဲတင္းတိမ္မႈျဖင့္ နွစ္သိမ့္ေက်နပ္ေနနိုင္ခဲ့ေသာ ထိုစဥ္ကာလ၊
ျမန္မာ့သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆိုရာတြင္လည္း
....ျမစ္ေရေတြက ၾကည္လင္သန္႔ရွင္း၊ ေတာေတြက ထူထဲေနခဲ့ၾကကာ ေက်းငွက္နွင့္
ေတာရိုင္း တိရိစၦာန္ေလးမ်ား အစုံအလင္၊ ......လယ္သမား၊ ေလွသမားမ်ားသည္လည္း
ရိုးသားစြာ လုပ္ကိုင္စားေသာက္ရင္း ကုသိုလ္ဒါန ျပဳနိုင္၊ ....ဤသို႔ေသာ
ေခတ္ကာလအေနအထားတြင္ ေစတီဘုရားေက်ာင္းကန္မ်ားဝယ္ ရႈခင္းပသာဒ၊
ျငိမ္သက္ေအးခ်မ္းမႈ....ဟူသည္ အျပည့္အဝရွိေနခဲ့မည္ ျဖစ္ပါေၾကာင္း။
ေရေဆးလက္ရာျဖစ္သည့္ ဤပုံကားေလးသည္ .....ျမဴအျပာပါးပါးနွင့္ တစ္ညေန၊
ထန္းပင္အုပ္ေလးမ်ားမွ ေလတိုးသံ၊ ဇရပ္တန္ေဆာင္းေလးမ်ား၏ သက္ျငိမ္ျခင္း အလွ၊
....ေျပာေနစရာပင္မလိုသည့္ ``ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္``၏ ေရႊေရာင္ဝင္းပ ခန္႔ထည္ေသာ
အဆင္းသ႑ာန္၊ .....ဤအနီးအနား ၾကည့္ျမင္တိုင္၊ စမ္းေခ်ာင္းရြာေလးမွ
လာေရာက္သည့္ ဘုရားဖူးမ်ားကလည္း ...အပူအပင္ကင္းကင္းနွင့္ ေစတီေတာ္အား
ဖူးေျမာ္ၾကည္ညိဳလ်က္ရွိေနခဲ့ၾကေပသည္။
သို႔ႏွင့္ လက္ရာေျမာက္၍ ခ်စ္ျမတ္နိုးဖြယ္ရာ .......ဥေရာပေရွးလက္ရာ၊
....ရွဲလ္ဒန္း၏ ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္ ပုံရိပ္ပန္းခ်ီကားတစ္ခ်ပ္အား မိတ္ေဆြမ်ား
နွစ္သက္ခံစားနိုင္ရန္ ကၽြနု္ပ္တို႔ စီစဥ္တင္ဆက္လိုက္ရေပသည္။
